Beyaz Saray’da takas yayını

BİR film başlangıcı düşünün; iki çarpıcı kare ile başlasın. İlkinde ABD’nin Başkanı Türkiye saati ile 17.00’de Beyaz Saray’daki özel olarak hazırlanmış odada ekranların karşısına geçiyor, uçaklar havalanıyor. Başkan heyecanla ekranların başından kalkamıyor. Sonra ikinci kare girsin; bu kez Rusya Devlet Başkanı uçağın kapısı açılırken, havaalanında... Uçaktan inen yolcular arasında iki de çocuk var, yolcuları bizzat karşılayan Rusya Devlet Başkanı çocuklara ilk sözleri Rusça değil, İspanyolca söylüyor; “Buenos noches (İyi akşamlar)...”

Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) geçen günlerde ABD, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç, Rusya ve Belarus cezaevlerinde bulunan 26 kişinin karşılıklı değişimini içeren, son dönemin en geniş kapsamlı takas operasyonuna imza attığını biliyorsunuz. Operasyonun bazı ayrıntıları, 26 kişinin özellikleri haberlere yansıdı. Bu yazıda daha önce Rusya-Ukrayna arasında takas gerçekleştiren Türkiye’nin, bu kez 7 ülkeyi kapsayan dev operasyonunun saklı kalan bazı ayrıntılarına ve belki de önümüzdeki süreçte benzer operasyonlara imza atacak MİT’in tercih edilme nedenlerine değineceğiz.

2 AY ÜST DÜZEY TOPLANTILAR

- 7 Ülke, 26 kişi... Bu isimler ülkeler açısından büyük önem taşıyordu. Üstelik ikisi gazeteciydi. Tüm dünyadan saklanması gereken sır gibi bir operasyonun hazırlıkları başladı.

- İki ayı aşkın bir süre İstanbul ve Ankara sessiz sedasız üst düzey toplantılara ev sahipliği yaptı.

- İşin şaşırtıcı yanı ise dünyanın gözü önünde birbirlerine diş bileyen ABD ve Rusya’nın takas operasyonunda aynı adrese, yani Türkiye’ye ve Milli İstihbarat Teşkilatı’na olan güvenleriydi. Her ikisi de takasın Türkiye’de yapılmasını istedi.

ABD’NİN ÖZELLİKLE İSTEDİĞİ SAAT

- Hazırlıklar tamamlandı. Ankara’da telefon çaldı, ABD’li üst düzey yetkili takas operasyonunun başlama saati için ricada bulundu.

- ABD Başkanı Joe Biden’ın başından sonuna süreci izleyebilmesi için, Türkiye saati ile operasyonun 17.00’de yapılması istendi.

- Operasyon başladı, 7 ülkede nefesler tutuldu. ABD Başkanı Biden, uçakların havalanışından itibaren ekranların başındaydı.

- Uçaklar indiğinde önce Esenboğa’yı aradı, Amerikalılarla konuştu, sonra da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayarak teşekkür etti.

MİT’İN TERCİH EDİLMESİNİN DÖRT NEDENİ

“Bir insanın hayatı; görevinizi sadakatle yapmanıza bağlı, bunu unutmayın!”

Bu bölüme Casuslar Köprüsü’nden bir alıntıyla başladık. MİT’in tercih edilmesinde rol oynayan 4 nedeni özetleyen bir cümle ile..

GÜVEN

Türkiye daha önce de gizli toplantılara, takasa ev sahipliği yapan bir ülke. Rusya ve ABD’nin üzerinde uzlaştığı tek ülke. Amerika, Türkiye ile her ne kadar bazı alanlarda sorun yaşasa da bu tür durumlarda yani bir anlamda başı sıkıştığında Türkiye’nin kapısını çalıyor.

DİSİPLİN

Hakan Fidan döneminde yeniden yapılanan Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, İbrahim Kalın döneminde de güvenilirliğini koruduğu gibi disiplinli yapısını da sürdürüyor.

- Gizli toplantılar, operasyonlar, takaslar pürüz ya da kriz olmadan tamamlanıyor.

- Büyük takas operasyonunda yıllardır görülmeyen isimlerin kimlik teşhisinden sağlık kontrollerine, özel odaların hazırlanmasından kiminin doğrudan bir uçaktan diğerine geçişine kadar her işlem bizzat MİT mensupları tarafından gerçekleştirildi.

- Bazı rehineler Esenboğa’da yeni kıyafetlerini giyerek uçağa bindiler.

GİZLİLİK

Tam 7 ülkenin dahil olduğu büyük takas operasyonu son ana kadar sır gibi saklandı. Üst düzey toplantılardan, takas yapılacağından kimsenin haberi olmadı. Üstelik Ankara; ABD ve Rusya’ya “Siz açıklama yapana kadar yapmayacağız” dedi.

MESULİYET

Türkiye ve MİT’in tercihindeki diğer önemli unsur olarak ise mesuliyet görülüyor. Bu bölümün başında Casuslar Köprüsü’nden yaptığımız alıntı gibi... “Bir insanın hayatı, görevinizi sadakatle yapmanıza bağlı. Bunu unutmayın!”

GLIENICKE’DEN ESENBOĞA’YA

Film ve kitaplara konu olan takas operasyonları ve dünyanın en eski mesleklerinden casusluk, doğal olarak herkesin ilgisini çekiyor. ABD ve Rusya Soğuk Savaş döneminde takaslarını “Casuslar Köprüsü” adını alan Berlin’deki Glienicke Köprüsü’nde yapıyordu. Köprünün yerini artık havaalanı aldı. Esenboğa Havaalanı tarihe adını yazdırdı: “Büyük Takas Operasyonları Alanı...”